Kodėl lietuviai švenčia savo tūkstantmetį? / Porque é que os Lituanos comemoram o seu Milénio?

A Milda Leonaviciute, aluna de Português da Universidade de Vilnius, inicia hoje a sua colaboração neste blog, trazendo-nos factos históricos da Lituânia. Vamos por certo aprender belas histórias deste país... Prestemos então atenção...

Milda Leonavičiūtė, Vilniaus universiteto portugalų kalbos studentė, šiandien pradeda bendradarbiauti šiame blog’e, pateikdama istorinius faktus apie Lietuvą... Taigi tikrai sužinosime daug gražių šios šalies istorijų. Prašome jūsų dėmesio...

2009-ieji metai tokie ypatingi todėl, kad Lietuva turi dvigubą progą švęsti. Ji ne tik yra Europos kultūros sostinė. Šiemet Lietuva švenčia savo tūkstantmetį. Tad kas gi nutiko prieš tūkstantį metų? 1009-ųjų metų žiemos pabaigoje vyskupas misionierius Brunonas Kverfurtietis (taip pat žinomas kaip Brunas ir Bonifacas) su savo palyda pasiekė Lietuvos ir Kijevo Rusios pasienį. Jam pavyko atversti į krikščionybę Netimerą, „lietuvių karalių“. Brunonas, su Netimero sutikimu, sumetė medinius stabus į ugnį. Misionierius buvo bandomas ugnimi, taip įrodė, kad pagonių dievai nėra tokie galingi, koks yra krikščionių Dievas. Tačiau 1009 vasario 14-ąją (arba kovo 9-ąją) Netimero brolis, Zebedenas, nukirto Brunonui galvą ir įmetė ją į upelį, o jo palydą išžudė. Netrukus po Brunono mirties, jis, kartu su palyda, buvo paskelbtas kankiniu ir netrukus kanonizuotas. Šis įvykis vienu sakiniu buvo įrašytas Kvedlinburgo analuose (Vokietija). Svarbiausia, tai buvo pirmasis Lietuvos vardo paminėjimas rašytiniuose šaltiniuose. Šios eilutės Lietuvą Europai ir pasauliui pristatė ne pačiu prestižiškiausiu būdu, bet nuo tada lietuviai buvo atrasti kaip tokie. Pasak šiuolaikinio lietuvių istoriko, Alfredo Bumblausko, Brunonas atrado Lietuvą kaip Kolumbas atrado Ameriką.

Iliustracijų komentarai:
a) Kvedlinburgo analų eilutės sako: „šventasis Brunonas, kuris vadinamas Bonifacijumi, arkivyskupas ir vienuolis, antrais savo atsivertimo metais, Rusios ir Lietuvos (Lituae) pasienyje, pagonių trenktas į galvą, su 18 saviškių nukeliavo į dangų“.
b) Freskos, vaizduojančios Brunono misiją ir mirtį, XVII amžiuje florentiečio Paloni ištapytos Pažaislio vienuolyno (Kaunas) kupole ir skliautuose.

(Milda Leonavičiūtė)

O ano 2009 é muito especial para a Lituânia por duas razões: primeiro, Vilnius é a Capital Europeia da Cultura, segundo – este ano a Lituânia comemora o seu milénio. O que aconteceu há mil anos atrás? No fim do ano 1009, no inverno, o bispo missionário Brunonas Kverfurtietis (também conhecido como Brunas ou Bonifacas), chegou à fronteira entre a Lituânia e Kiev Russia com a sua comitiva. Ele conseguiu convencer Netimeras – duque da Lituânia – a adoptar o cristianismo e queimar os ídolos de madeira. O Missionário foi testado com fogo, e provou que os deuses pagãos não são tão poderosos como o Deus cristão. Entretanto, no dia 14 de Fevreiro (ou 9 de Março) de 1009 o irmão do Netimeras – Zebedenas – matou a comitiva toda de Brunonas, cortou-lhe a cabeça e atirou-a a um rio. Pouco depois da morte do Brunonas, ele e os seus companheiros, foram reconhecido como mártires, e canonizados. Este evento foi descrito numa única frase no Anuário de Kvedlinburg (Alemanha). Embora não sendo prestigiosa, esta foi a primeira menção do nome da Lituânia em fontes escritas, apresentando assim a Lituânia para à Europa e ao mundo. Segundo o historiador lituano moderno Alfredas Bumblauskas, o Brunonas descobriu a Lituânia como o Colombo descobriu América.

Comentários das ilustrações:
a) No Anuário de Kvedlinburg pode ler-se: "O santo Brunonas, também conhecido como Bonifacijus, o arcebispo e monge, no segundo ano da sua conversão, foi morto por pagãos com os seus 18 companheiros na fronteira entre a Rússia e a Lituânia (Lituae).
b) Os frescos que representam a missão e a morte do Brunonas, foram pintados no século XVII por Paloni de Florença, na cúpula e abóbadas do Mosteiro de Pažaislis (Kaunas).

(translation: Giedrė Liutkevičiūtė)

Teodora na Lituânia / Teodora Lietuvoje

Luísa Fortes da Cunha é uma escritora portuguesa de contos juvenis. A personagem principal dos seus livros, Teodora, na companhia dos amigos Alex e Gil, vive aventuras fantásticas num mundo paralelo ao nosso, cuja porta de entrada são as ilhas encantadas do Açores. O livro "Teodora e o Segredo da Esfinge", o primeiro de 11 histórias já publicadas em Portugal, está traduzido para lituano e foi publicado pela editora Alma Littera.

Luísa Fortes da Cunha – portugalų rašytoja, kurianti istorijas mažiesiems. Pagrindinis jos knygų personažas – Teodora -, kartu su draugais Alex ir Gil patiria fantastiškų nuotykių pasaulyje paraliame mūsiškiui, į kurį vedančios durys yra nuostabiosios Açores salos. Iš 11 istorijų, jau publikuotų Portugalijoje, knyga “Teodora ir Sfinkso paslaptis” yra pimoji išversta į lietuvių kalbą ir išleista Alma Littera leidykloje.

(http://pt.wikipedia.org/wiki/Luisa_Fortes_da_Cunha)

(http://www.luisafortescunha.blogspot.com/)

(translation: Giedrė Liutkevičiūtė)

Língua e Culturas Portuguesas - Universidade de Coimbra / Portugalų kalba ir kultūra – Coimbros universitetas

Estão abertas as inscrições para o Curso de Língua e Cultura Portuguesas, da Universidade de Coimbra, apoiado pelo Instituto Camões. O plano de estudos contempla a existência de 3 níveis: Elementar, Intermédio e Superior. As pré-inscrições podem ser efectuadas na Embaixada de Portugal.

Coimbros universitetas, remiamas Camões instituto, atidarė registraciją į portugalų kalbos ir kultūros kursą. Mokymo planas apima 3 lygius: pradinį, vidutinį ir aukštesnįjį. Išankstinės paraiškos gali būti pateiktos Portugalijos ambasadoje.

(translation: Giedrė Liutkevičiūtė)

jornal OLÁ VILNIUS - Junho / Žurnalas OLÁ VILNIUS – birželis

Está já à disposição de todos um novo número do Jornal Olá Vilnius, desta vez com um caderno especial sobre as Capitais Europeias da Cultura em Portugal e Lituânia. Para obter o seu exemplar, basta passar pela Embaixada de Portugal.

Naujas žurnalo Olá Vilnius numeris jau prieinamas visiems, šįkart su specialiu bukletu apie Europos kultūros sostines Portugalijoje ir Lietuvoje. Norintys jį įsigyti, užeikite į ambasadą.

(translation: Giedrė Liutkevičiūtė)

Studentu era - Mais uma lição de Português / Studentų era – Dar viena portugalų kalbos pamoka

Toli... Tylu... Gyva - atidarymas / Longe, silencioso e vivo - Abertura

Cerca de 50 pessoas deslocaram-se à Embaixada de Portugal para a cerimónia de abertura da exposição de fotografia de Elena Archipovaite, "Longe, Silencioso e Vivo. Elena, uma arquitecta apaixonada por Portugal falando Português quase na perfeição, viveu durante algum tempo em Braga tendo por isso a oportunidade de conhecer o Gerês. Foi nessa região de Portugal que tirou as fotografias que constituem esta exposição e que deixaram surpreendidos todos os presentes, nomeadamente pelo facto de no Gerês existirem cavalos selvagens (http://olavilnius.blogspot.com/2009/06/toli-tylu-gyva-longe-silencioso-e-vivo.html), uma situação praticamente única na Europa.

Para além do habitual Porto d'Honra, os nossos convidados tiveram a possibilidade de provarem bolos, de receita portuguesa, confeccionados pela artista.

A exposição pode ser visitada na Embaixada de Portugal, até ao próximo dia 26 de Julho.

Į Elenos Archipovaitės fotografijos parodą “Toli...Tylu...Gyva..” Portugalijos ambasadoje susirinko apie 50 žmonių. Elena, architektė įsimylėjusi Portugaliją ir beveik tobulai kalbanti portugališkai, kurį laiką gyveno Bragoje ir turėjo progą pažinti netoli esančias Gerês apylinkes. Būtent šiame regione darytos fotografijos nustebino parodos lankytojus, ypač faktas, kad tai bene vienintelė vieta Europoje, kur dar yra laukinių žirgų (http://olavilnius.blogspot.com/2009/06/toli-tylu-gyva-longe-silencioso-e-vivo.html).

Be jau įprasto Porto d'Honra, parodos lankytojai galėjo paragauti portugališkų pyragaičių, gamintų pačios menininkės.
Fotografijų ekspoziciją galima aplankyti Portugalijos ambasadoje iki liepos 26 dienos.

(translation: Giedrė Liutkevičiūtė)

gaivota

(Amália Rodrigues)

(Iris + Ensemble Orchestra )


(Sónia Tavares)

(Joana Amendoeira)

Se uma gaivota viesse
trazer-me o céu de Lisboa
no desenho que fizesse,
nesse céu onde o olhar
é uma asa que não voa,
smorece e cai no mar.

Que perfeito coração
no meu peito bateria,
meu amor na tua mão,
nessa mão onde cabia
perfeito o meu coração.

Se um português marinheiro,
dos sete mares andarilho,
fosse quem sabe o primeiro
a contar-me o que inventasse,
se um olhar de novo brilho
no meu olhar se enlaçasse.

Que perfeito coração
no meu peito bateria,
meu amor na tua mão,
nessa mão onde cabia
perfeito o meu coração.

Se ao dizer adeus à vida
as aves todas do céu,
me dessem na despedida
o teu olhar derradeiro,
esse olhar que era só teu,
amor que foste o primeiro.

Que perfeito coração
no meu peito morreria,
meu amor na tua mão,
nessa mão onde perfeito
bateu o meu coração.

(poema: Alexandre O'Neill / música: Alain Oulman)

'Toli... Tylu... Gyva' / Longe, silencioso e vivo

The Embassy of Portugal

and

The Instituto Camões

kindly invite you to the opening of the photo exhibition

'Toli... Tylu... Gyva'

about mountain landscapes in Portugal

by

Elena Archipovaitė

on Friday, June 26th at 18.30 o'clock

at the Embassy of Portugal (Gedimino pr. 5)

Novas Textualidades em Língua Portuguesa / „Naujas portugalų kalbos tekstualumas“

Exposição aberta de 10 de Junho a 10 de Julho na Biblioteca da Universidade de Vilnius

Šių metų birželio birželio 10 - liepos 10 dienomis Vilniaus universiteto bibliotekoje veiks paroda „Naujas portugalų kalbos tekstualumas“

(translation: Greta Tolockaitė)

Novas Textualidades - Abertura da Exposição / Parodos „Naujas portugalų kalbos tekstualumas“ atidarymas

Cerca de 40 pessoas estiveram no passado dia 10 de Junho na abertura da exposição "Novas Textualidades. em Língua Portuguesa". O evento decorreu num dos espaços para o efeito da Biblioteca da Universidade de Vilnius, onde estiveram presentes o Sr. Embaixador João Silva Leitão, o Vice-Reitor da Universidade Dr. Rimantas Vaitkus, a Dra. Marija Prokopcik, directora da Biblioteca e Nuno Guimarães, leitor de Português.

Para além da abertura da exposição procedeu-se à entrega de cerca de 250 livros oferecidos pelo Instituto Camões.

Depois dos discursos do Sr. Embaixador e dos representantes da Universidade, seguiu-se um Porto d'Honra, e uma sessão cultural com aleitura de poemas de José Luís Peixoto, Gastão Cruz (ambos já estiveram na Lituânia e têm aqui poemas traduzidos) e Camões. Os poemas foram lidos pelas alunas Valerija Sinkeviciute e Milda Leonaviciute, com imagens de Portugal projectadas durante a leitura e música de fundo de Rodrigo Leão.

Į parodos „Naujas portugalų kalbos tekstualumas“ atidarymą birželio 10 d. susirinko per 40 žmonių. Renginys vyko vienoje iš Vilniaus universiteto bibliotekai priklausančių erdvių, savo dalyvavimu renginį pagerbė Portugalijos ambasadorius Lietuvoje p. João Silva Leitão, universiteto prorektorius dr. p. Rimantas Vaitkus, daktarė p. Marija Prokopcik, bibliotekos direktorė bei portugalų kalbą Vilniaus universitete dėstantis p. Nuno Guimarães.Parodos atidarymo metu buvo pristatyta per 250 Camões Instituto universitetui padovanotų knygų.Po p. ambasadorius bei Vilniaus universiteto atstovų tartų įžanginių eilučių atėjo metas kultūrinei renginio daliai: buvo skaitomos portugalų poetų José Luís Peixoto ir Gastão Cruz (abu lankėsi Lietuvoje, dalis jų kūrybos buvo išversta į lietuvių kalbą) bei Luís de Camões eilės. Poeziją skaitė studentės Valerija Sinkevičiūtė ir Milda Leonavičiūtė, tuo pat metu buvo demonstruojamos skaidrės su Portugalijos vaizdais, skambėjo Rodrigo Leão muzika.

(translation: Greta Tolockaitė)

Dia de Portugal - Recepção na Embaixada / Portugalijos diena – priėmimas ambasadoje

Cerca de 100 convidados estiveram connosco no dia 10, numa cerimónia de celebração do dia de Portugal. Vários representantes das Embaixadas, membros de organismos oficiais lituanos e individualidades da vida cultural do país, marcaram presença, revelando o crescente prestígio de Portugal na Lituânia.

Beveik šimtas kviestinių svečių birželio 10 d. susirinko į Portugalijos dienos minėjimo ceremoniją Portugalijos ambasados Lietuvoje patalpose – tarp atvykusiųjų būta atstovų iš kitų ambasadų, įvairių oficialių Lietuvos institucijų, šalies kultūrinio elito. Drauge pasidžiaugta Portugalijos prestižo bei populiarumo augimu Lietuvoje.

(translation: Greta Tolockaitė)

PORTUGAL9 -´Exposição: Língua Portuguesa, Um Oceano de Culturas

É uma viagem pelo mar que aqui propomos, tal como o sentem ou sentiram os autores africanos, brasileiros e portugueses representados. Viagem em que se cruzam sensibilidades e vivências, expressas nas metáforas, na simbologia e nas imagens, reveladoras da riqueza e da multiplicidade da Língua Portuguesa, um verdadeiro Oceano de Culturas.É uma ponte que se constrói, uma ponte que une as margens distintas das identidades culturais de cada um dos países de língua oficial portuguesa, uma ponte que pretendemos inscrever no nosso imaginário colectivo, num encontro cultural único, que amplie o nosso olhar sobre os outros e sobre nós próprios, fortalecendo indelevelmente os laços que nos unem e a nossa forma de estar no mundo.É uma ponte que Portugal pretende estender à Lituânia, uma nova ponte feita com experiência, sentimentos e diálogo intercultural. Uma ponte para um futuro melhor, uma ponte para um mundo onde cada cultura, tradição, religião, costume, estilo de vida, idade e valor seja respeitado e apreciado.

Siūlome kelionę vandenynu, tokią, koką išgyvena ar yra išgyvenę čia pristatomi afrikiečių, brazilų bei portugalų rašytojai. Kelionę, kurioje susikerta jausmai ir išgyvenimai, išreikšti metaforomis, simboliais bei vaizdais, atskleidžiantys portugalų kalbos turtingumą ir įvairovę, - tikrą Kultūrų vandenyną. Ši paroda - tai tiltas, jungiantis portugališkai kalbančių šalių kultūros tapatybes, jungtis, kurią norime sukurti ir išlaikyti savo atmintyje kaip unikalų kultūrų susitikimą, praplėsiantį mūsų požiūrį į kitus ir į save, sustiprinsiantį mus jungiančius saitus bei mūsų gyvenimo būdą. Tai tiltas, kurį Portugalija nori nutiesti į Lietuvą, - naujas tiltas, paremtas patirtimi, išgyvenimais bei kultūrų dialogu. Tai tiltas į geresnę ateitį, į pasaulį, kur gerbiamos ir vertinamos visos kultūros, tradicijos, religijos, papročiai, amžius ir vertybės.

Esta exposição será apresentada até ao dia 23 de Junho, no 4º piso do Centro Comercial Gedimino 9

PORTUGAL9 - Exposição: Arvydas Zalpys

Durante a realização de vários projectos artísticos, visitei Portugal por diversas vezes. A maior parte do tempo passei-o no Porto e no norte de Portugal, embora tenha cruzado todo o país até ao Oceano Atlântico.
As fotografias que apresento, mais exactamente os esquiços fotográficos (considero-os como tal), são só uma pequena parte do material que tenho guardada. Estes esquiços são material que exige ainda muito trabalho, e muita meditação, no futuro.
Contudo tenho a esperança de que a partir deste trabalho, será possível realizar um ou outro futuro projecto cultural.
Aqui apresento o que ainda se pode considerar material em bruto. Acho que estes rascunhos fotográficos ajudarão a sentir o maravilhoso espírito de Portugal.

Vykdant ne vieną meno projektą jau teko keletą kartų lankytis Portugalijoje. Daugiausia laiko esu praleidęs Porto mieste bei šiaurinėje Portugalijos dalyje, nors teko pervažiuoti ir visą Portugaliją iki pat Atlanto vandenyno.
Šiandien pristatomos fotografijos – tiksliau, fotoeskizai (taip aš juos ir vertinu) – tai tik maža dalis tos medžiagos, kurią esu sukaupęs. Šie fotoeskizai – tai medžiaga, reikalaujanti dar daug darbo ir daug apmąstymų ateityje.
Tačiau turiu viltį, jog iš tos medžiagos pavyks realizuoti vieną ar kitą ateities kūrybinį sumanymą.
Na, o šiandien pateikiu tai, kas dar „neapdorota“. Manau, jog ir šie fotoeskizai padės pajausti nuostabią Portugalijos dvasią.

Esta exposição será apresentada até ao dia 23 de Junho, no 4º piso do Centro Comercial Gedimino 9

PORTUGAL9 - Exposição: Alberto Plácido / Alberto Plácido paroda

6 imagens são apresentadas, que se transformam em 3 dipticos, na demanda de uma conciliação com o conceito proposto para esta exposição: Fronteiras. Cada uma das fotografias, cuja realização é anterior à proposta para a exposição RedLine, tem uma autonomia própria que, quandojuntas, propõem uma nova leitura.
0 facto deterem ter sido realizadas em tempos e espaços diferentes menciona, antes de mais, um fenómeno: Quando na fotografia, cuja prática é presencial, existe um acto de deslocação [como tal de experimentação]. Essa deslocação determina uma pratica, cria uma zona de demarcação. Usando elementos da paisagem,"marcadas pela ausência humana, mas não das suas marcas", cada fotografia prescinde do desígnio individual [não da sua identidade] para abrir caminho à percepção, essa que transforma matéria bruta em paisagem, que das passagens cria fronteiras.

Esta exposição será apresentada até ao dia 23 de Junho, no 4º piso do Centro Comercial Gedimino 9

Parodoje eksponuojami 6 paveikslai - fotografijos, konvertuoti į 3 diptikus – ekspozicijos turinys atspindi jos temą – ribos. Kiekviena nuotraukų, praeityje demonstruotų RedLine parodoje, perteikia unikalų vaizdinį, prasmę, kuri kinta, žvelgiant į keletą nuotraukų kaip į vientisą darinį.

Kiekviena fotografijų gimė skirtingu laiku ir skirtingoje erdvėje, nepaisant to, jose įamžinti vaizdai gali būti regimi vienu metu ir vienoje vietoje, kiekvienas vaizdų įamžina konkretų dislokacijos momentą. Dislokacija tam tikra prasme sukuria ribas, apibrėžia erdvę. Naudojami kraštovaizdžio elementai, skaidomi ne tiek paties peizažo, kiek žmogiškosios esybės nebuvimo jame. Ne kiekvienos fotografijų išskirtinumas, bet unikalus jų dizainas suteikia galimybę kvestionuoti peizažą bei jo vientisumą skaidančias ribas.

(translation: Greta Tolockaitė)

Ieva Lukoševičiūtė

O nosso agradecimento especial para Ieva Lukoševičiūtė, a coordenadora do projecto PORTUGAL9 e simultaneamente a Professora da Escolinha. Aqui, a comer a sopa portuguesa... OBRIGADO!

Reiškiame ypatingą padėką PORTUGAL9 projekto koordinatorei, mokyklėlės dėstytojai Ievai Lukoševičiūtei. Čia – besimėgaujanti portugališka sriuba.

(translation: Greta Tolockaitė)

PORTUGAL9 - "Sabores" Portugueses / “Portugališkas skonis”

Foi o que se pôde arranjar... Com muita dificuldade conseguimos ter pastéis de nata, café, vinho do Porto... Houve mesmo um restaurante que apresentou um menú Português... Depois ainda tivemos a livraria com as únicas três obras portuguesas traduzidas, que podemos encontrar à venda na Lituânia: de José Saramago, "Ensaio sobre a cegueira" e "O ano da morte de Ricardo Reis" ; de Luísa Fortes da Cunha, uma obra para crianças, "Teodora e o segredo da Esfinge". Autor de grande sucesso, Paulo Coelho, esteve também em destaque na livraria que apoiou a nossa iniciativa.

Pasirūpinta, kad kiekvienas galėtų jį pažinti... Buvo sunku, tačiau į Lietuvą atkeliavo ir tradiciniai portugališki pyragaičiai su grietinėlės įdaru, ir kava, ir portveinas. Greta įkurtas restoranas, kurio meniu sudarė išskirtinai portugališkos virtuvės patiekalai. Kiek vėliau spontaniškai įkurtoje portugališkoje bibliotekėlėje pristatytos į lietuvių kalbą išverstos portugalų rašytojų knygos, iki šiol vos trys, José Saramago “Aklumas“ ir „Rikardo Rejišo mirties metai“ bei Luísos Fortes da Cunha “Teodora ir Sfinkso paslaptis”. Čia būta ir nepaprastai populiaraus brazilų rašytojo Paulo Coelho kūrinių.

(translation: Greta Tolockaitė)

PORTUGAL9 - Fado-Tango FUSION / Fado-Tango sintezė

Três pares de dançarinos de tango colaboraram uma vez mais connosco, continuando com o projecto recentemente lançado e apadrinhado pela Embaixada de de poder dançar aquela estilo sul-americano ao som de fado, cantado pela Joana Amendoeira. Durante mais de uma hora o PORTUGAL9 contou com a sua presença, tendo-se criado mesmo a oportunidade de os visitantes ensaiarem alguns passos com os nossos bailarinos.

Trys poros su ambasada nuolat bendradarbiaujančių šokėjų bei neseniai Portugalijos ambasados inicijuoto projekto, siekiančio tradicinį Pietų Amerikos šokį tango suderinti su melancholiška nacionaline portugalų fado muzika, atliekant pastarąjį šokį fado atikėjos Joanos Amendoeiros kūrinių fone, dalyvių suteikė renginio lankytojams galimybę pasigėrėti minėto derinio praktine išraiška stebint jų parengtą programą.

Irmantas Bačelis, Giedrė Matačiūnaitė, Tomas P., Mečislovas Komaras, Lolita Kuršaitė, Aurelija Daugelaitė, Tautvidas Vileikis, Lina Pavalkitė, Elena T., Ričardas Razgaitis - AČIŪ!!

(translation: Greta Tolockaitė)